KOBİDER: Perakende
Ticaretin Düzenlenmesinde Küçük Esnafın Dostu Kim?

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Genel
Başkanı Nurettin Özgenç, 16 yıl önce başlayan ve 10 yılı aşkın süredir çıkması
dört gözle beklenen, deyim yerindeyse yılan hikayesine dönen  alışveriş merkezlerine ilişkin düzenlemeyi de
içeren tasarı, geçen Aralık ayında TBMM Sanayi Komisyonu'nda kabul edildi.
Bugün itibari ile Genel Kurul'da alışveriş merkezlerine ilişkin düzenlemeyi de
içeren Perakende Ticaret Yasa Tasarısı ele alınacak.

Esnafın başlıca şikayet
konularından en önemlisi olan alışveriş merkezleriyle ilgili düzenleme
yapılacağı yıllardan beri söyleniyordu ama ne hikmetse 16 yıldan beri genel kurula
sunulamamıştı. Evvela  Gümrük Birliği
Süreciyle başlayan süreçte Ecevit hükümeti döneminde hazırlanan 'Alışveriş
Merkezleri, Büyük Mağazalar ve Hipermarketler Yasa Tasarısı' 16 yıl sonra
nihayet ‘Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı' adı altında
TBMM Sanayi Komisyonu'nda kabul edildi.

Şimdiye kadar bir çerçeve
kanun kapsamında ele alınmayan AVM, bayi işletme, büyük mağaza, zincir mağaza
ve esnaf sanatkar işletmelerinin ticaret koşullarını düzenleyen Perakende
Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun Tasarısı olması gereken ama zamanında
yapılmayıp geç kalınmış bir yasa tasarısıdır!

Küçük esnafın gerçek dostunun kim olduğunu anlayacağız

Perakende işletmelerin açılış
ve faaliyete geçiş işlemlerinin kolaylaştırılması, perakende ticaretin serbest
piyasa ortamında etkin ve sürdürülebilir rekabet şartlarına göre yapılması,
perakende işletmelerin dengeli bir şekilde büyüme ve gelişmesinin sağlanması ve
perakende işletmelerin faaliyetleri ile bunların birbirleri, üretici ve
tedarikçilerle ilişkilerinin düzenlenmesini amaçlayan tasarı meclis genel
kurulunda görüşmeye açılacak. Milletvekillerinden  beklentimiz yasa tasarısının esnafın lehine
olmasıdır. Yıllardan beri ezilen ve
yok olma savaşı veren esnaf için  "küçük esnaf perişan" diyenler
ve küçük esnafın mağdur olduğuna dair beyanat verenlerin gerçek yüzlerini bu
yasa tasarısında görmüş olacağız. Bakalım sermayenin mi yoksa gerçekten küçük esnafın
mı yanında olduklarını anlayacağız.

Yıllardır bekleniyordu çıkmalı artık

'AVM yasası' avutma yasası oldu. Çünkü aradan geçen bu zaman içerisinde AVM yasası net olarak
bilinmeyen nedenlerden dolayı bir türlü çıkmamıştır. Şehirlerin en merkezi
yerlerine konuşlanmış AVM’lerle rekabet edemeyen esnaf mağdur olmuştur.
Türkiye'nin en işlek yerlerinde bile dükkanını kapatmak zorunda kalan esnafa
rahat nefes aldıracak düzenlemeler zamanında yapılmamıştır.

Türkiye hemen hemen her alanda
yeni yasalar ve düzenlemeler yaparken Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında
Kanun Tasarı Taslağının bir türlü Genel Kurulda görüşmeye açılamaması  elbette düşündürücü olmuştur. AVM'ler için
zamanında gerekli önlemler alınmamış yapılanlar yapılmıştır.Şimdi  ise daha yapılacak yer mi kaldı da;  alışveriş merkezlerine yapı ruhsatı, yapı
kullanma izin belgesi ve işyeri açma ve çalışma ruhsatı ilgili odaların da
görüşünü alarak büyükşehir belediyeleri tarafından verilecektir.

AVM yasası ile 'OnaltıDokuz' kulelerinin durum benzerliği 

AVM yasasının gecikmesi
İstanbul'un siluetini bozan 'OnaltıDokuz'
kulelerinin durumuna benzemektedir. Şöyle ki; 
kamuoyunda 16.9 kuleleri olarak tanınan Zeytinburnu sahilindeki '
OnaltıDokuz' isimli gökdelenlerin 
yapımında İstanbul’un binlerce yıllık tarihi ve kültürel birikimine
karşı, göz yumulmuş, görmezden gelinmiş, rant uğruna korunmuştur. İş işten
geçtikten sonra da şikayet üzerine yüksek katlarının tıraşlanması için yıkım
kararı verilmesi gibidir. Şimdi ise bazı kesimlerin menfaatlerinden olsa gerek
yapıyı korumalarından dolayı yıkım kararı uygulanamamaktadır.

Oysa AVM’lerin ilk çıkış
noktası olan Amerika’da ve Avrupa’da AVM anlayışı günümüzde bizden oldukça
farklı olarak gelişiyor. Sistem ve kural olmadan mantar gibi çoğalan alışveriş
merkezleri ülke ekonomisine zarardır.

Modernleşiyoruz diye,
çağdaşlaşıyoruz diye adeta her caddeye bir alış veriş merkezi açıldı. Hızla
yayılan Alış veriş merkezleri (AVM) çılgınlığı ile sadece cadde ve sokak esnafı
mağdur olmadı. Ayrıca tüketimin azdırılması mantar gibi her yerde açılan  AVM'ler sayesinde olduğu bilinen bir
gerçektir.

Ancak görünen o ki silah ters
tepti. Çünkü her köşede mantar gibi çoğalan AVM'ler, hesapsızlığın kurbanı
olmaya başladı. Birer birer kapanan onlarca AVM binası, hastane ve okul
yapılıyor. Son yıllarda 40'ı aşkın AVM kapandı. Ölü AVM'ler hem kendilerine hem
ülke ekonomisine verdi. AVM yapanların şimdilerde yana yakıla keşke yapmaz
olaydık diye yakınmaları boşuna değil!

AVM yasası ile ilgili bizim de bir çift söyleyecek sözümüz var!

Kamuoyunda " AVM Kanunu" olarak bilinen
tasarının son aşamada olduğu, kurumların ve paydaşların temsil edildiği
kuruluşların görüşlerinin alındığı gibi küçük esnafı AVM’lere karşı koruyacak
bir yasa için bizimde bir çift söyleyecek sözümüz var. Bu hususta bizimde
görüşlerimiz alınmalı.

 Esnafın resmi temsilcileri Oda ve onların
bağlı olduğu Konfederasyon olabilir ancak esnafın kaderi sorunun çözümü zorunlu
üye olduğu bu kuruluşlardan ibaret değil. 
Kaldı ki tür bu kuruluşlar yarı resmi devlet organı oldukları için pek
öyle etliye sütlüye karışamazlar. Ama ülkemizde KOBİDER gibi aktif olan ekonomi
sivil toplum kuruluşları daha serbest konuşabilirler. Bu nedenle esnafın
sorunlarını ve çözüm önerilerini 
gönüllük esasına göre yapan biz KOBİDER gibi derneklerinde görüşleri
alınmalı.

Gecikmiş adalet ‘adalet’ değildir!

Oysa bu kanunun amacı;
perakende işletmelerin açılış ve faaliyete geçiş işlemlerinin
kolaylaştırılması, perakende ticaretin serbest piyasa ortamında etkin ve
sürdürülebilir rekabet şartlarına göre yapılması, perakende işletmelerin
dengeli bir şekilde büyüme ve gelişmesinin sağlanması ve perakende işletmelerin
faaliyetleri ile bunların birbirleri, üretici ve tedarikçilerle ilişkilerinin düzenlenmesini
kapsıyordu ama nedeni bilinmez bir türlü çıkmadı.

Bunca yıldır esnafı mağdur
eden düzenlemenin çıkmamasını kim veya kimler engellemiştir. Dönemin Sanayi ve
Ticaret Bakanının  siyasi yaşantısına mal
olan Alışveriş Merkezi Yasası kimlerin çıkarınadır?  Her yıl yüzlerce teklif ve tasarının
kanunlaştığı Meclis'e böyle bir yasanın gelmemesinin izahı yoktur. 10 yıla
yakın zamandan beri Meclisin raflarında bekleyen perakende ticareti yeniden
düzenleyen ""Perakende Ticaret Tasarısı" nın bunca yıldır çıkmaması
manidardır.

AVM'ler Avrupa'da olduğu gibi pazar günü kapatılmalı

 Türkiye`de 2 milyonun üzerinde
küçük işletme bulunuyor. Ancak ülke ekonomisinin can damarlarından olduğu
söylenen 2 milyonu aşan esnaf ve sanatkar AVM'lere yem edildi. Değişen tüketim
alışkanlıkları karşısında sıkıntı yaşayan esnaf kesimine yönelik yeni proje
yapılmakta geç kalındığından dolayı esnaf mağdur olmuştur.

Alışveriş merkezlerinin pazar
günleri kapatılıp kapatılmayacağı üzerinden tartışılan madde tam manası ile ele
alınmadan AVM lehine kalarak alışveriş merkezleri pazar günleri açık olmaya
devam edecek. Küçük esnafın korunması amacıyla meclise sunulan yasa teklifinde,
büyük mağazaların pazar ve resmi tatillerde kapalı olması istendi. Ancak bu
talep Komisyonda karşılık bulmadı. AVM'lerin ‘pazar günü ve resmi tatillerde
kapalı olması yerine Esnaf ve sanatkar işletmelerinin çalışma saatlerinin
belirlenmesinde, meslek kuruluşunca ilgili esnaf ve sanatkar odasının görüşü
alınarak esnafa da pazar günleri açma izni verilmesi AVM lobisinin gücünü ve
baskısını göstermektedir.

16 yıldan beri konuşulan ve
adına hipermarket yasası , market Yasası , AVM yasası , ya da şimdiki gibi
Perakendeciler yasası denilen yasa artık çıkmalı. Biz KOBİDER olarak 16 yıldır
AVM Yasası'nın çıkması için uğraşıyoruz. Perakende Ticaretin Düzenlenmesi
Hakkında Kanun Tasarısı maddesindeki amacına uygun olarak  küçük esnafın 
çıkarını, hak-hukuk çerçevesinde temin etmek suretiyle hazırlanan
tasarının öncelikle esnafın lehine yasalaşmasını bekliyoruz.